خبرگزاری جمهوری اسلامی
گزارش از: مریم مولوی
هدف از انتخاب شعار "بدون پژوهش و مطالعه تصمیم‌گیری نکنیم" برای هفته پژوهش و فناوری امسال پر رنگ کردن نقش پژوهش در تصمیم‌گیریها اعلام شده است. اهمیت پژوهش و تحقیق در دنیای امروز به حدی است که در ارزیابی کارنامه علمی هر کشور، میزان ارایه مقالات تحقیقاتی و پژوهشی در محافل علمی در نظر گرفته می‌شود. از این رو کشورهای صنعتی برای دستیابی به علم و صنعت حضور در پایگاههای تحقیقاتی را برگزیدند. در سایه انجام تحقیق و پژوهش کشورها می‌توانند به جای تغذیه از افکار دیگران ، خود اندیشه‌سازی کنند. در دنیای امروز اصلی‌ترین عامل در توسعه کشورها، دانایی محور شدن اقتصاد و رشد دانش فنی است.
* بودجه تحقیقات
پیتر بولر استاد تاریخ علوم در دانشگاه کویینز در بلفاست، آمریکا را قوی‌ترین اقتصاد علمی در جهان معرفی می‌کند که بیشترین سرمایه‌گذاری را به نحو منسجم صرف علم می‌کند و ثمر آن را می‌چیند. تحلیل‌گران، موفقیت آمریکا را تا حد زیادی مرهون سرمایه‌گذاری بسیار عظیم برای جذب بهترین استعدادها برای کار در مجهزترین آزمایشگاهها و وضع مقررات برای حمایت از سرمایه‌گذاری در زمینه تحقیقات می‌دانند. براساس اعلام بنیاد ملی علوم آمریکا، در سال ۲۰۰۴این کشور ۳۰۱/۵ میلیارد دلار صرف تحقیق و توسعه در صنعت و دانشگاهها کرد. این مبلغ از مجموع سرمایه‌گذاری کشورهای انگلیس، کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا و ژاپن هم بیشتر است.
هرسال حدود ۱۲۰میلیارد دلار درجهان برای تحقیق هزینه می‌شود که سهم کشورهای در حال توسعه تنها ۵میلیارد دلار است. براساس آمارهای بانک جهانی میزان تحقیقات کشورهای توسعه یافته ۲۰ برابر کشورهای عقب افتاده و در حال توسعه است. در حالی که بودجه تحقیقاتی کشورهای پیشرفته بیشتر از دو درصد تولید ناخالص ملی و میانگین این رقم در کشورهای در حال توسعه یک درصد است، در کشور ما سهم بودجه تحقیقاتی در سال ، ۰/۸۷ ،۸۳درسال ۰/۶۷ ، ۸۴و سال ۸۵به ۰/۶۴درصد رسید که این امر باعث افت پژوهش در دانشگاهها شده است.
این در حالی است که براساس قانون برنامه چهارم در سال ،۸۸سهم پژوهش علمی کشور از تولید ناخالص ملی باید به سه درصد برسد.
بر اساس اعلام وزارت علوم و تحقیقات فقط ده درصد از اعتبارات پژوهش کشور بطور هدفمند و سیاست‌گذاری شده، هزینه می‌شود. استفاده نادرست از بودجه تحقیقاتی کشور موجب پایین آمدن ارزش افزوده تحقیقات در کشور شده است. از طرف دیگر فقط از ۲۵درصد یعنی یک چهارم توان متوسط تحقیقاتی کشور استفاده می‌شود و قابلیتهای محققان ایرانی بلااستفاده می‌ماند. کمبود سرمایه‌گذاری در بخش پژوهش و تحقیقات تقاضا محور، فقدان دانش بازاریابی در میان محققان و عدم تبیین جایگاه واقعی پژوهش بین مدیران ارشد دولتی و بخش خصوصی، از موانع موجود در امر تحقیق است. با این حال اعتبار ۱/۲۶درصدی تولید ناخالص ملی در بخش پژوهش و تحقیقات کشور که قرار است در بودجه سال ۸۶منظور شود، می‌تواند حیات تازه‌ای در این حوزه بدمد. بر اساس پیش‌بینی‌ها در سال ۱۳۸۷سهم تحقیقاتی کشور ۱/۸۷درصد تولید ناخالص داخلی کشور خواهد بود. با ادامه این روند سهم پژوهش در سال ۱۳۸۸و در پایان برنامه چهارم توسعه به ۲/۵درصد تولید ناخالص داخلی خواهد رسید.
* نقش آموزش
دکتر علی‌اکبر جلالی عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران تغییر روش آموزشی از شنیداری به دیداری و شنیداری را هدف مدارس هزاره سوم بیان می‌کند. براین اساس آموزش‌ها در هزاره سوم باید گرایش پژوهش محوری داشته باشد تا نتایج مطلوب و نوین به دست آید. در مدارس هزاره سوم نوآوری و خلاقیت محوراصلی آموزش‌ها خواهد بود. در کشورهای پیشرفته با استفاده از امر تحقیق که از سنین پایین آغاز می‌شود راه و روش درست فکر کردن و چگونه عمل کردن را فرا می‌گیرند. اما در ایران نظام آموزشی مبتنی بر محفوظات است و دانش آموزان پژوهشگر و کنجکاو تربیت نمی‌شوند. دانش‌آموزان عادت کرده‌اند کتاب بخوانند، حفظ کنند و امتحان بدهند ولی هیچ گاه در به کارگیری افکار خود، سعی نمی‌کنند. در مدارس ایران علوم به صورت کاربردی در نیامده است در حالی که تجربه و آزمودن علوم در آزمایشگاهها و مراکز تحقیقاتی نقش مهمی در تولید علم و توسعه ایفا می‌کند. اگر این فرهنگ از همان آغاز به جوانان آموزش داده شود در آینده شاهد افرادی با روحیه پژوهشگری خواهیم بود.
دکتر عباس اخوان سپهی استادیار گروه میکروبیولوژی دانشگاه آزاد در مورد اهمیت پژوهش در دانشگاهها می‌گوید در کشور ما به آموزش بهای زیادی داده می‌شود، اما به پژوهش همچون یک کالای لوکس نگریسته می‌شود. دانشگاهها در کشورهای مهم اروپایی و آمریکا فقط آموزشگاه نیستند کار اصلی دانشگاه تولید علم، تحقیق و پژوهش است، فرق دانشگاه با آموزشگاه در نوآوری است. دانشگاهها اگر بخواهند در علم حرفی برای گفتن داشته باشند باید نوآوری علمی داشته باشند. چین به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور دنیا از نظر علمی نیز پیشرفت خوبی کرده است و در بسیاری از زمینه‌ها حرف اول را می‌زند. نخبگان چینی روش تحقیق و تولید را درکشورهای پیشرفته آموختند، به کشورشان بازگشتند و در آنجا تولید علم کردند و اکنون دنیا را به خودشان وابسته کرده‌اند. دانشگاهها باید در انتقال فناوری نقش محوری داشته باشند. دانشگاهها شرایط مناسبی برای تحصیل و تربیت دانشمندان، متخصصان توسعه اقتصادی و کارشناسان سیاسی فراهم می‌کنند و اطلاعات بی‌طرفانه‌ای تولید می‌کنند. اما دانشگاهها برای ایفای این نقش نیازمند اصلاح هستند.
بطور سنتی فناوری از کشورهای پیشرفته به سوی کشورهای در حال توسعه جریان داشته است. در کشورهای در حال توسعه همواره تفکر غالب این بوده است که منابع اندک و تخصص برای مشکلات فوری‌تر مانند افزایش تولیدات کشاورزی و دسترسی به آب آشامیدنی سالم اختصاص یابد. این درحالی است که بسیاری از این چالشها بدون ایجاد ظرفیت‌های بومی در علوم و فناوری برطرف نخواهد شد. اکنون کشورهای در حال توسعه به فکر دست یافتن به قابلیتهای علمی و فناوری خود افتاده‌اند. با این روند، شیوه متعارف انتقال فناوری تغییر یافته است. این کشورها اقدام به ایجاد پیوندهای علمی با کشورهای توسعه یافته کرده‌اند که نمایانگر همکاریهایی واقعی و برابر است.
کشورهای در حال توسعه دست کم به یک دانشگاه در سطح جهانی که قادر به آموزش و تحقیق در رشته‌های علمی و مدیریت علم و فناوری باشند نیاز دارند. این کشورها باید با فراهم کردن فرصتهای شغلی مناسب و امکان پیشرفت برای پژوهشگران، از فرار مغزها جلوگیری کنند. همچنین با ایجاد انگیزه برای محققان برای بکارگیری دانش خود در زمینه ابداعات و فناوری، انتقال دانش و فناوری از دانشگاهها به بخش خصوصی کشور ترغیب شود. دانشگاهها باید از موسسه‌هایی جدا از جامعه خود، به موسسه‌هایی مکمل جامعه تبدیل شوند. ایجاد دفاتر انتقال فناوری در داخل دانشگاهها به این کار کمک می‌کند.
انتقال فناوری به رفع فقر، ایجاد ثروت، بهبود سلامت عمومی و حفظ محیط زیست کمک می‌کند. انتقال فناوری فقط زمانی به رفع فقر کمک می‌کند که فناوریها براساس اولویت‌های فقرا انتخاب شود.
کارشناسان می‌گویند هرچند در ایران "عرضه دانش" همیشه از شاخص‌های پیش‌بینی شده جلوتر بوده، اما "تقاضای بازار" براثر عوامل مختلف و کم توجهی به مقوله تحقیقات همواره عقب‌تر از پیش‌بینی‌ها حرکت کرده است. سرمایه‌گذاری روی رشته‌های علوم انسانی در دانشگاهها که مبنای رشد و توسعه علوم دیگر محسوب می‌شوند نباید مورد غفلت قرار گیرد. برای آنکه دانشگاهها بتوانند همه استعدادها و نخبگان را جذب کنند باید اختیارات لازم به آنها واگذار شود. براین اساس تهیه "نقشه جامع علمی" کشور مبتنی بر نگاه متوازن به رشته‌های علمی می‌تواند دستیابی به سند چشم‌انداز ۲۰ساله توسعه کشور را سرعت بخشد.
* تحقیقات کاربردی
تحقق اهداف برنامه چشم‌انداز توسعه مستلزم ورود پژوهش و تحقیق به چرخه اجرایی و صنعتی کشور است. اما توزیع منابع پژوهشی ناعادلانه است و ۹۵درصد پژوهش‌ها در کشور دولتی و بسیاری از پژوهش‌ها بیان مساله و نه حل مساله است. نگرش اصولی به این مساله وجود ندارد و نتایج تحقیقات به اندازه کافی در اختیار مصرف‌کنندگان قرار نمی‌گیرد.
دکتر اخوان در این‌باره با اشاره به فاصله زیاد بین پژوهش و صنعت می‌گوید کارخانه‌ها در واقع مونتاژ خارج از کشورند و طراحی آنها براساس نیاز خارج و عدم نیاز به پژوهش انجام شده است. این استاد دانشگاه انجام پژوهش‌های بنیادی، کاربردی و محدود را توصیه می‌کند چرا که پژوهش‌های بزرگ نیازمند بودجه‌های کلان و حمایت هستند. موضوع تحقیق نیز باید بر اساس نیاز جامعه و تاثیر آن بر مصرف‌کنندگان یافته‌های پژوهش انتخاب شود، طرحهای پژوهشی و تحقیقاتی باید راهکار رفع مشکلات عمومی را ارائه دهند و متناسب با نیازسنجی‌ها برای پاسخگویی به مطالبات قشرهای مختلف جامعه اجرا شوند. بر این اساس رفع تنگناهای مردم، افزایش درآمد و اشتغال زایی از محورهای اساسی پژوهش و تحقیقات تلقی می‌شود.
عدم توجه به نیازهای جامعه و کاربردی نبودن برخی از طرحهای پژوهشی از مهمترین معضلات بخش پژوهش در دانشگاه است. برخی پژوهش‌های انجام شده توسط هیات علمی دانشگاه برغم کیفیت بالای علمی، بدون توجه به نیازهای جامعه طراحی شده و قابلیت استفاده چندانی ندارد. در کشور ما بیشتر به تعداد مقالات علمی توجه می‌شود و اغلب کمیت بر کیفیت اولویت پیدا می‌کند، در حالی که با سیاست پژوهی علمی ممکن است تشخیص یک نیاز، به تعیین صحیح یک موضوع تحقیق کمک کند. ایجاد مشارکتهای شبکه‌ای بین دانشگاه، صنعت و دولت فواید چند جانبه دارد. در این حالت دانشگاه اصالت آموزشی خود را حفظ می‌کند و در همان حال صنعت از مزایای نوآوری بهره‌مند می‌شود.
* فرهنگ تحقیق
علاوه بر وجود محقق و حمایتهای مالی، پژوهش مستلزم "فرهنگ پژوهش" نیز هست. برای تولید علم، ارائه مقالات علمی و ایفای نقش در توسعه علم به تنهایی کافی نیست و اصل در بوجود آوردن "تفکر علمی" است که پایدار می‌ماند. طرح آرمانهای علمی ملی مانند "ایجاد جهش علمی" ، "نهضت نرم‌افزاری علم" ، "نظریه‌پردازی در علوم پایه" و "وابسته کردن حیات کشور و انقلاب به توسعه علمی" در کنار تجلیل از دانش و دانشمندان به تحقق جامعه پژوهشی، علمی و دانایی محور کمک می‌کند.
پیتر بولر استاد تاریخ علوم در بلفاست به کشورهایی مثل چین، کره جنوبی، ژاپن، سنگاپور که در زمینه تحقیقات علمی سرمایه‌گذاری می‌کنند توصیه می‌کند به عوامل غیرمادی نیز توجه کنند. او این عوامل را تبادل افکار و رقابت‌جویی بین دانشجویان و محققان در محیطهای دانشگاهی بیان می‌کند. بولر معتقد است دانشمندان بجای آنکه یافته‌های خود را مخفی نگه دارند باید آنها را در کنفرانس‌ها و مجلات ارایه کنند و یک سنت بحث آزاد را در محافل علمی رواج دهند.
* جایگاه جهانی و منطقه‌ای ایران در تولید علم
ایران در تولید علم جزو بهترین‌های منطقه است. از نظر جایگاه تولید علم رتبه دوم و سوم منطقه را در اختیار دارد و رشد تولید علم در ایران ۱۴درصد است. با این حال سهم ایران در تولید علم جهان نیم درصد و در تجارت الکترونیکی صفر است. آرمان کشور ایجاد جنبش فناوری و رسیدن به جایگاه اول علمی در منطقه است. براساس تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی، ایران باید در ۵۰سال آینده باید به قدرت علمی بین‌المللی تبدیل شود.
در حال حاضر برای هر یک میلیون نفر، ۱۲۰۰پژوهشگر درکشور وجود دارد در حالی که استاندارد جهانی آن ۱۴۰۰نفر است. ایران قصد دارد در ده سال آینده جزو ۱۵کشور برتر جهان از نظر علمی باشد که بطور حتم قابلیت دست یافتن به این هدف را دارد. موفقیت پژوهشگران جوان ایرانی در طرحهای بدیع علمی مانند سلولهای بنیادی، درمان ضایعات نخاعی، همتاسازی حیوانات و انرژی هسته‌ای نویدبخش آینده‌ای روشن برای کشور است.
* فناوریهای نوین
اهمیت سرمایه‌گذاری بر روی فناوریهای نوین، ایجاد فضای رقابتی و ایجاد قوانین تجارتی در توسعه مبتنی بر دانش به هیچ وجه کمتر از عوامل علمی و آموزشی نیست. با توجه به اهمیت علوم و فناوریهای جدید در توسعه کشورها، سه حوزه فناوری زیستی، فناوری نانو، و فناوری اطلاعات در کشور ما اولویت یافته و سرمایه گذاریهای قابل توجهی بر روی آنها در حال انجام است.
* پارک‌های فناوری و مراکز رشد
اولین پارک فناوری ۵۰سال پیش در کشور آمریکا تاسیس شد. پارکها و مراکز فناوری به رشد و توسعه مالی و علمی شرکتها کمک می‌کند. وظیفه اصلی این پارکها تحقیق در مورد مسائل علمی است. در دنیا هزار پارک فناوری و ۴هزار مرکز رشد فناوری وجود دارد. در ایران نیز حدود ۱۴پارک فناوری ایجاد شده است.
به گفته دکتر اخوان در شرایطی که صنعت حمایتی از پژوهشگران نمی‌کند، مراکز رشد برای حمایت از پژهشگران و صنعتی کردن طرحهای آنها موثر است. این محقق توسعه مراکز علمی را ابزار توسعه پایدار کشورها بیان می‌کند.
* متولی توسعه علمی کشور
ضعف مدیریت یکی از مهمترین تنگناهای پژوهش و تحقیقات در کشور محسوب می‌شود و متولی توسعه علمی و پژوهشی نیز نامشخص است و معلوم نیست نخبگان و مخترعان برای باروری طرحهای خود باید به کدام نهاد و مرجع علمی مراجعه کنند. جهش علمی نیازمند مدیریت صحیح ظرفیتها و استعدادهای متراکم موجود در کشور است. برای ایجاد فضای پرنشاط علمی درمراکز دانشگاهی و تحقیقاتی مدیریت صحیح ضرورت دارد که انتخاب مدیران و تخصیص بودجه و امکانات بر اساس شایسته سالاری انجام شود. نبود ساز و کار و فرآیند مناسب تصمیم‌گیری برای بکارگیری طرحهای پژوهشی، موجب انباشته شدن و خاک خوردن نتیجه تحقیقات در بسیاری از کتابخانه‌های اداره‌های دولتی شده است.
کاربردی کردن پژوهش‌ها، ارتباط مراکز علمی با صنایع، دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور ، کمک به نوآوری و حمایت از تحقیقات از جمله وظایف این مرجع علمی خواهد بود. امروزه پژوهش، کلید دانایی و دستاوردهای آن، زیر بنای توسعه همه جانبه و پایدار جوامع در حال رشد محسوب می‌شود که می‌تواند زمینه ساز تحقق جامعه پژوهشی، علمی و دانایی محور باشد.
مدیر کل اختراع ها و نوآوری های وزارت علوم ضمن ناخرسندی از سیستم ثبت اختراع ها در ایران به خبرنگار خراسان گفت: تنها در صورتی که فرآیند ثبت اختراع، تحقیقی باشد برگه ثبت اختراع ارزش واقعی خواهد داشت و در این صورت است که در سطح جهان جدید تلقی می شود.وی در ادامه تصریح کرد: ایران تنها کشوری است که در آن قوه قضاییه مرجع ثبت اختراع است در حالی که در دیگر کشورها قوه مجریه عهده دار این مهم است. کارشناس ارشد سازمان ثبت مالکیت صنعتی نیز در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: آمار ثبت اختراع در شش ماهه اول سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ٠٥ درصد رشد داشته است. طبق این آمارها، در حال حاضر روزانه ٢١ اختراع ثبت می شود که این میزان در مدت مشابه سال گذشته ٥/٧ اختراع بوده است.برای آگاهی از مسائل مربوط به ثبت اختراع در ایران و خارج از کشور و چگونگی ارزش گذاری آن، خبرنگار ما با دکتر حمید مهدیان مدیرکل امور نوآوران و ارزش یابی فناوری وزارت علوم و غلامرضا بیات کارشناس ارشد علائم تجاری و اختراع در سازمان ثبت مالکیت معنوی گفتگویی انجام داده است که از نظر شما می گذرد:
گفتگو با مدیر کل اختراع ها و نوآوری های وزارت علوم
-در حال حاضر ثبت اختراع ها بر اساس چه قانونی صورت می گیرد و طرح ارائه شده به مجلس در این مورد چه ویژگی هایی دارد؟
قانون فعلی مصوب سال ٠١٣١ می باشد. طرح جدیدی به مجلس ارائه شده که شور دوم آن صورت گرفته آماده طرح در مجلس است. در این طرح اصلاحاتی در قانون فعلی انجام شده است از جمله این که علاوه بر ثبت اختراع ها و علائم تجاری، طرح های صنعتی و نام های تجاری هم ثبت می شود. بنابراین در صورتی که این طرح به قانون تبدیل شود دامنه شمول آن بیشتر خواهد شد. در ضمن در این طرح سعی شده است معیارها و چگونگی ثبت یک اختراع به استانداردهای جهانی نزدیک باشد.
- سازمان جهانی مالکیت فکری چیست، چند کشور عضو آن هستند و آیا فرآیند ثبت اختراع در کشور ما تفاوتی با دیگر کشورها دارد؟
این سازمان که به « WIPQ» معروف است، دارای مقرراتی برای ثبت اختراع هاست که در حال حاضر ٣٨١ کشور عضو آن هستند. بر اساس تحقیقات انجام شده، ایران تنها کشوری است که فرآیند ثبت اختراع ها در آن ( یا به معنای عام آن مالکیت صنعتی) زیر نظر قوه قضاییه است در حالی که در دیگر کشورها قوه مجریه و سازمان های تابعه مسئول انجام این مهم هستند.
- آیا این مسئله مشکلی به وجود می آورد؟
اختراع ها معمولاً حاصل یک کار تحقیقاتی است که در مراکز دانشگاهی یا صنعتی یعنی نهادهای زیرمجموعه قوه مجریه انجام می شود، بنابراین هیچ ضرورتی ندارد که به دلیل داشتن بار حقوقی و بحث مالکیت زیر نظر قوه قضاییه باشد.مشکل در حال حاضر این است که افراد پس از ثبت طرح یا اختراعشان، در صورت تمایل برای استفاده از امکانات دولتی برای تجاری کردن و بهره برداری عملی از آن باید به وزارت علوم یا سایر دستگاه های زیر نظر قوه مجریه مراجعه کنند. این مراکز برای حمایت از اختراع بار دیگر آن را مورد ارزیابی و بررسی قرار می دهند و این در واقع نوعی دوباره کاری است. در صورتی که اگر تمام مراحل ثبت در مراکز زیر نظر قوه مجریه انجام شود کارها سریع تر پیگیری خواهد شد.
- سیستم ثبت اختراع در ایران چگونه است؟
این سیستم اعلامی است، بنابراین امکان دارد در مورد ثبت اختراع ها بررسی های لازم انجام نشود به همین دلیل مراحل ثبت اختراع در ایران بسیار کوتاه است و گاهی در عرض چند هفته انجام می شود در حالی که در کشورهای دیگر فرآیند ثبت ٢ تا ٣ سال طول می کشد چون بررسی جامع و دقیقی برای اطمینان از جدید بودن آن انجام می شود.مشکل اینجاست که اختراع ها در حوزه دیگری ( اداره ثبت) بررسی می شود و تعداد کمی از آنها برای وزارت علوم ارسال می شود به عنوان مثال سال ٤٨ کمتر از ٢ درصد اظهارنامه ها به وزارت علوم برای انجام کار کارشناسی ارجاع شد.
- وزارت علوم چه امکاناتی در اختیار مخترعان قرار می دهد؟
در صورتی که اختراع مورد تایید وزارت علوم قرار گیرد علاوه بر ارائه امکانات مختلف به مخترع، وزارتخانه می تواند بخشی از هزینه ثبت اختراع را ( تا حدود ٠٥ درصد) در خارج از کشور تقبل کند که البته این میزان هزینه بستگی به نوع اختراع و منافع ایران در آن کشور خواهد داشت. ما در کشورهایی ثبت اختراع می کنیم که بخواهیم محصول اختراعی یا فناوری آن را به کشور مربوطه صادر کنیم.
گفتگو با کارشناس ارشد سازمان ثبت مالکیت های صنعتی
- تعداد اختراع های به ثبت رسیده در سال های گذشته و جاری به چه صورت بوده است؟
در ٦ ماهه اول سال جاری از تعداد ٦٦١٣ اظهارنامه، ٦٣٩١ اختراع به ثبت رسیده و در ٦ ماهه اول سال ٤٨٣١ از تعداد ٣٣٢٢ اظهارنامه، ١٥٣١ اختراع ثبت شده است بنابراین تعداد اختراع ها در ٦ ماهه اول سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال ٤٨ حدود ٠٥ درصد رشد داشته است.
-روش ثبت اختراع در ایران به چه صورت است؟
روش ثبت اختراع در کشور ما اعلامی است نه تحقیقی، مواد ٩٢ و ٦٣ قانون ثبت اختراع می گوید کسی که به طور رسمی تقاضای ثبت اختراع به نام خود می کند، مخترع شناخته می شود مگر این که خلاف آن در محاکم صلاحیت دار به اثبات برسد. در بخشی دیگر از همین قانون نیز تصریح شده است که برگه اختراع سندیت ندارد و نمی توان به وسیله آن به حقیقی و جدید بودن اختراع و صحت نقشه آن پی برد این قوانین نشان می دهد که ثبت اختراع در کشور ما اعلامی است.
- فرآیند ثبت اختراع ها در کشورهای دیگر به چه صورت است؟
در تمام کشورها اختراع ها به ثبت داخلی می رسد و چنانچه شخصی بخواهد نسبت به ثبت بین المللی اقدام کند باید با استفاده از مقررات موافقت نامه «PCT» ( معاهده همکاری ثبت اختراع) تقاضای ثبت در کشورهای عضو PCT را بکند.
- آیا ما قصد پیوستن به PCT را داریم؟
بله، پیش نویس قانون الحاق آن تهیه و به مجلس ارائه شده است دولت موافقت خود را با پیوستن به این معاهده اعلام کرده است و در دستور کار مجلس قرار دارد.
- اختراع ها بیشتر در چه حوزه ای از علوم است؟
با توجه به این که مقررات فعلی و جاری ما مربوط به قانون مصوب ٠١٣١ و اصلاحیه آن در سال ٨٣٣١ می باشد در این قوانین اشاره شده است که اختراع ها و اکتشاف ها در امور صنعتی و کشاورزی مشمول ثبت می شود.یک ترکیب دارویی هم می تواند به عنوان یک اختراع ثبت شود ولی بعضی اختراع ها در چارچوب قانون نمی گنجد مثل فرمول ها و روش های محاسبه ریاضی که از حیطه حمایت اختراع خارج هستند. در قانون جدید اختراع نیز که در مجلس است وضع به همین منوال می باشد.
- مدت حمایت از اختراع ثبت شده چقدر است؟
طبق مقررات اختراع می تواند ٥،٠١،٥١ و٠٢ سال حمایت شود که این امر بستگی به تقاضای مخترع دارد. مخترع باید ٥ سال اول سالی ٠٠١ تومان، ٥ سال دوم سالی ٠٠٢ تومان، ٥ سال سوم سالی ٠٠٣ تومان و ٥ سال چهارم سالی ٠٠٤ تومان بپردازد تا مورد حمایت قرار گیرد. یعنی پس از تایید یک اختراع اگر مخترعی تقاضای ٠٢ سال اعتبار برای اختراعش کند در مجموع باید ٥ هزار تومان بپردازد.
-آیا سایت، تلفن یا محلی برای اعلام اختراعات به مردم دارید تا بعضی از افراد قبل از تحقیق روی یک دستگاه، از تکراری نبودن آن آگاه شوند؟
ما هنوز سایت خاصی برای اعلام این مسئله نداریم.
بنابراین اطلاعات ثبت اختراع روی سایت سازمان موجود نیست و این نقصی است که باید برطرف شود.
قرار است پروژه « وایپونت» با همکاری سازمان جهانی مالکیت معنوی به انجام برسد. این پروژه برای ایجاد خطوط و سیستم ارتباطی بین ایران و اداره های مالکیت صنعتی سایر کشورهای جهان است. با برقراری این سیستم تا حدودی به خواسته محققان و مخترعان پاسخ داده می شود.