فدراسیون بین المللی مخترعین یا The International Federation of Inventor's Associations که به اختصار IFIA نوشته می شود٬ یک سازمان غیردولتی و غیر انتفاعی است که در سال ۱۹۶۸ توسط هفت انجمن مخترعین اروپایی تاسیس شد. دبیرخانه این سازمان در حال حاضر در بوداپست مجارستان قرار دارد و تحت ریاست دکتر آندرآس ودرز هدایت می شود. اما به طور کلی محل دفتر این سازمان به کشور محل اقامت رییس آن بستگی دارد.
در حال حاضر انجمن های مخترعین از ۸۰ کشور عضو این سازمان هستند و کمیته اجرایی آن ۱۱ عضو دارد که از مخترعان هر کشور به شرح زیر یک نماینده دارد:
فرانسه٬ آلمان٬ هلند از اروپای غربی
بوسنی٬ استونی از اروپای شرقی و مرکزی
بولیوی از آمریکای لاتین
چین٬ کره جنوبی٬ مالزی از آسیا و اقیانوس آرام
نیجریه از آفریقا
عربستان سعودی از کشورهای عربی
ضمنا از آمریکای شمالی هیچ نماینده ای در کمیته اجرایی نیست.
IFIA یک سازمان خصوصی و یک نهاد مستقل از دولتها است. پس بهتر است به جای آن که از عضویت یک کشور در آن صحبت کنیم٬ عضویت انجمن ها در آن را مطرح نماییم. یک انجمن ایرانی نیز به عضویت این سازمان در آمده است که آقای علیرضا رستگار عباسعلیزاده و آقای حمید رضائیان از مسئولین آن هستند.
مدیر کل اختراع ها و نوآوری های وزارت علوم ضمن ناخرسندی از سیستم ثبت اختراع ها در ایران به خبرنگار خراسان گفت: تنها در صورتی که فرآیند ثبت اختراع، تحقیقی باشد برگه ثبت اختراع ارزش واقعی خواهد داشت و در این صورت است که در سطح جهان جدید تلقی می شود.وی در ادامه تصریح کرد: ایران تنها کشوری است که در آن قوه قضاییه مرجع ثبت اختراع است در حالی که در دیگر کشورها قوه مجریه عهده دار این مهم است. کارشناس ارشد سازمان ثبت مالکیت صنعتی نیز در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: آمار ثبت اختراع در شش ماهه اول سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ٠٥ درصد رشد داشته است. طبق این آمارها، در حال حاضر روزانه ٢١ اختراع ثبت می شود که این میزان در مدت مشابه سال گذشته ٥/٧ اختراع بوده است.برای آگاهی از مسائل مربوط به ثبت اختراع در ایران و خارج از کشور و چگونگی ارزش گذاری آن، خبرنگار ما با دکتر حمید مهدیان مدیرکل امور نوآوران و ارزش یابی فناوری وزارت علوم و غلامرضا بیات کارشناس ارشد علائم تجاری و اختراع در سازمان ثبت مالکیت معنوی گفتگویی انجام داده است که از نظر شما می گذرد:
گفتگو با مدیر کل اختراع ها و نوآوری های وزارت علوم
-در حال حاضر ثبت اختراع ها بر اساس چه قانونی صورت می گیرد و طرح ارائه شده به مجلس در این مورد چه ویژگی هایی دارد؟
قانون فعلی مصوب سال ٠١٣١ می باشد. طرح جدیدی به مجلس ارائه شده که شور دوم آن صورت گرفته آماده طرح در مجلس است. در این طرح اصلاحاتی در قانون فعلی انجام شده است از جمله این که علاوه بر ثبت اختراع ها و علائم تجاری، طرح های صنعتی و نام های تجاری هم ثبت می شود. بنابراین در صورتی که این طرح به قانون تبدیل شود دامنه شمول آن بیشتر خواهد شد. در ضمن در این طرح سعی شده است معیارها و چگونگی ثبت یک اختراع به استانداردهای جهانی نزدیک باشد.
- سازمان جهانی مالکیت فکری چیست، چند کشور عضو آن هستند و آیا فرآیند ثبت اختراع در کشور ما تفاوتی با دیگر کشورها دارد؟
این سازمان که به « WIPQ» معروف است، دارای مقرراتی برای ثبت اختراع هاست که در حال حاضر ٣٨١ کشور عضو آن هستند. بر اساس تحقیقات انجام شده، ایران تنها کشوری است که فرآیند ثبت اختراع ها در آن ( یا به معنای عام آن مالکیت صنعتی) زیر نظر قوه قضاییه است در حالی که در دیگر کشورها قوه مجریه و سازمان های تابعه مسئول انجام این مهم هستند.
- آیا این مسئله مشکلی به وجود می آورد؟
اختراع ها معمولاً حاصل یک کار تحقیقاتی است که در مراکز دانشگاهی یا صنعتی یعنی نهادهای زیرمجموعه قوه مجریه انجام می شود، بنابراین هیچ ضرورتی ندارد که به دلیل داشتن بار حقوقی و بحث مالکیت زیر نظر قوه قضاییه باشد.مشکل در حال حاضر این است که افراد پس از ثبت طرح یا اختراعشان، در صورت تمایل برای استفاده از امکانات دولتی برای تجاری کردن و بهره برداری عملی از آن باید به وزارت علوم یا سایر دستگاه های زیر نظر قوه مجریه مراجعه کنند. این مراکز برای حمایت از اختراع بار دیگر آن را مورد ارزیابی و بررسی قرار می دهند و این در واقع نوعی دوباره کاری است. در صورتی که اگر تمام مراحل ثبت در مراکز زیر نظر قوه مجریه انجام شود کارها سریع تر پیگیری خواهد شد.
- سیستم ثبت اختراع در ایران چگونه است؟
این سیستم اعلامی است، بنابراین امکان دارد در مورد ثبت اختراع ها بررسی های لازم انجام نشود به همین دلیل مراحل ثبت اختراع در ایران بسیار کوتاه است و گاهی در عرض چند هفته انجام می شود در حالی که در کشورهای دیگر فرآیند ثبت ٢ تا ٣ سال طول می کشد چون بررسی جامع و دقیقی برای اطمینان از جدید بودن آن انجام می شود.مشکل اینجاست که اختراع ها در حوزه دیگری ( اداره ثبت) بررسی می شود و تعداد کمی از آنها برای وزارت علوم ارسال می شود به عنوان مثال سال ٤٨ کمتر از ٢ درصد اظهارنامه ها به وزارت علوم برای انجام کار کارشناسی ارجاع شد.
- وزارت علوم چه امکاناتی در اختیار مخترعان قرار می دهد؟
در صورتی که اختراع مورد تایید وزارت علوم قرار گیرد علاوه بر ارائه امکانات مختلف به مخترع، وزارتخانه می تواند بخشی از هزینه ثبت اختراع را ( تا حدود ٠٥ درصد) در خارج از کشور تقبل کند که البته این میزان هزینه بستگی به نوع اختراع و منافع ایران در آن کشور خواهد داشت. ما در کشورهایی ثبت اختراع می کنیم که بخواهیم محصول اختراعی یا فناوری آن را به کشور مربوطه صادر کنیم.
گفتگو با کارشناس ارشد سازمان ثبت مالکیت های صنعتی
- تعداد اختراع های به ثبت رسیده در سال های گذشته و جاری به چه صورت بوده است؟
در ٦ ماهه اول سال جاری از تعداد ٦٦١٣ اظهارنامه، ٦٣٩١ اختراع به ثبت رسیده و در ٦ ماهه اول سال ٤٨٣١ از تعداد ٣٣٢٢ اظهارنامه، ١٥٣١ اختراع ثبت شده است بنابراین تعداد اختراع ها در ٦ ماهه اول سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال ٤٨ حدود ٠٥ درصد رشد داشته است.
-روش ثبت اختراع در ایران به چه صورت است؟
روش ثبت اختراع در کشور ما اعلامی است نه تحقیقی، مواد ٩٢ و ٦٣ قانون ثبت اختراع می گوید کسی که به طور رسمی تقاضای ثبت اختراع به نام خود می کند، مخترع شناخته می شود مگر این که خلاف آن در محاکم صلاحیت دار به اثبات برسد. در بخشی دیگر از همین قانون نیز تصریح شده است که برگه اختراع سندیت ندارد و نمی توان به وسیله آن به حقیقی و جدید بودن اختراع و صحت نقشه آن پی برد این قوانین نشان می دهد که ثبت اختراع در کشور ما اعلامی است.
- فرآیند ثبت اختراع ها در کشورهای دیگر به چه صورت است؟
در تمام کشورها اختراع ها به ثبت داخلی می رسد و چنانچه شخصی بخواهد نسبت به ثبت بین المللی اقدام کند باید با استفاده از مقررات موافقت نامه «PCT» ( معاهده همکاری ثبت اختراع) تقاضای ثبت در کشورهای عضو PCT را بکند.
- آیا ما قصد پیوستن به PCT را داریم؟
بله، پیش نویس قانون الحاق آن تهیه و به مجلس ارائه شده است دولت موافقت خود را با پیوستن به این معاهده اعلام کرده است و در دستور کار مجلس قرار دارد.
- اختراع ها بیشتر در چه حوزه ای از علوم است؟
با توجه به این که مقررات فعلی و جاری ما مربوط به قانون مصوب ٠١٣١ و اصلاحیه آن در سال ٨٣٣١ می باشد در این قوانین اشاره شده است که اختراع ها و اکتشاف ها در امور صنعتی و کشاورزی مشمول ثبت می شود.یک ترکیب دارویی هم می تواند به عنوان یک اختراع ثبت شود ولی بعضی اختراع ها در چارچوب قانون نمی گنجد مثل فرمول ها و روش های محاسبه ریاضی که از حیطه حمایت اختراع خارج هستند. در قانون جدید اختراع نیز که در مجلس است وضع به همین منوال می باشد.
- مدت حمایت از اختراع ثبت شده چقدر است؟
طبق مقررات اختراع می تواند ٥،٠١،٥١ و٠٢ سال حمایت شود که این امر بستگی به تقاضای مخترع دارد. مخترع باید ٥ سال اول سالی ٠٠١ تومان، ٥ سال دوم سالی ٠٠٢ تومان، ٥ سال سوم سالی ٠٠٣ تومان و ٥ سال چهارم سالی ٠٠٤ تومان بپردازد تا مورد حمایت قرار گیرد. یعنی پس از تایید یک اختراع اگر مخترعی تقاضای ٠٢ سال اعتبار برای اختراعش کند در مجموع باید ٥ هزار تومان بپردازد.
-آیا سایت، تلفن یا محلی برای اعلام اختراعات به مردم دارید تا بعضی از افراد قبل از تحقیق روی یک دستگاه، از تکراری نبودن آن آگاه شوند؟
ما هنوز سایت خاصی برای اعلام این مسئله نداریم.
بنابراین اطلاعات ثبت اختراع روی سایت سازمان موجود نیست و این نقصی است که باید برطرف شود.
قرار است پروژه « وایپونت» با همکاری سازمان جهانی مالکیت معنوی به انجام برسد. این پروژه برای ایجاد خطوط و سیستم ارتباطی بین ایران و اداره های مالکیت صنعتی سایر کشورهای جهان است. با برقراری این سیستم تا حدودی به خواسته محققان و مخترعان پاسخ داده می شود.
|
رئیس اداره مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد و املاک گفت : امسال در مقایسه با پارسال ثبت اختراع در ایران رشد بیش از 50 درصدی داشته است . | |
|
به گزارش واحد مرکزی خبر٬ شهین ممتحن افزود: ازابتدا تا آذر سال 84 کل اظهارنامه های ثبت اختراع سه هزار و 530 اختراع بود که از این تعداد و پس از بررسی 2200 اختراع آن ثبت شد. وی تصریح کرد: امسال چهار هزار و 992 اظهار نامه تکمیل شده که تا کنون سه هزار و 710 اختراع آن ثبت شده است. ممتحن افزود: ثبت اختراع یکی از شاخصه های مهم رشد علمی در سطح جهان است که خوشبختانه این شاخص در ایران سطح بالایی دارد که نشانگر رشد چشمگیر علمی ایران محسوب می شود . |