ISI چیست؟

موسسه اطلاعات علمی ( Institute for Scientific Information ) که به اختصار ISI نامیده می شود٬ دارای یک بانک اطلاعاتی است که مجلات معتبر علمی جهان را فهرست می کند. شمار مجلات ISI ثابت نیست. یک مجله ممکن است در یک زمان٬ از مجلات ISI محسوب شود٬ اما به دلیل کاهش بار علمی٬ بعدا از لیست مجلات ISI کنار گذاشته شود. در حال حاضر بیش از ۱۶۰۰۰ مجله٬ در لیست ISI قرار دارند. هر ساله ۲۰۰۰ مجله جدید مورد ارزیابی قرار می گیرد و حدود ده درصد آنها به لیست ISI اضافه می شوند.

ارجاع به خود یا self citation چیست؟ اگر منابع ذکر شده در مقاله٬ پژوهش نویسندگان خود مقاله باشد٬ این کار از ارزش مقاله می کاهد زیرا جنبه بین المللی بودن آن را ضعیف می کند. درجه ارجاع به خود مجلات ISI معمولا کمتر از ۲۰٪ است.

ضریب تاثیر یا درجه تاثیر یا Impact factor چیست؟ این عامل همه ساله توسط ISI برمبنای ارجاعات به هر یک از مجلات علمی آن محاسبه می شود و نتیجه در گزارشات ارجاع مجله یا  Journal Citation Reports یا به اختصار JCR ٬ منتشر می شود. این ضریب٬ نه برای مقاله یا نویسنده٬ بلکه برای مجله محاسبه می شود. محاسبه برمبنای یک دوره سه ساله صورت می گیرد. فرضا اگر در سال ۸۴ جمعا ۴۰ ارجاع به یک مجله صورت گرفته باشد و در آن مجله در سال ۸۲ تعداد ۲۶ مقاله و در سال ۸۳ تعداد ۲۴ مقاله چاپ شده باشد٬ ضریب ارجاع آن مجله٬ از تقسیم ۴۰ بر ۵۰ به دست می آید که ۸/۰ است. یعنی به طور متوسط٬ هر مقاله آن نشریه ۸/۰ مرتبه مورد استناد مقالات دیگر قرار گرفته است.

ISI بودن یک مجله را چگونه تعیین کنیم؟ بهترین راه٬ مراجعه به سایت هایی نظیر تامسون است. زیرا همچنان که گفته شد٬ هم تعداد مجلات زیاد است و هم ISI محسوب شدن یک مجله ممکن است همیشگی نباشد.

برای توضیحات بیشتر از شماره ۳۵ فصلنامه رهیافت می توان استفاده کرد :

بانک اطلاعاتISI  مرکزی برای فهرست نمودن و پوشش دادن جامع مهمترین مجلات علمی منتشره در دنیا به منظور تبادل اطلاعات میان پژوهشگران مختلف می باشد. پر واضح است که منظور از پوشش جامع، فهرست نمودن کل مجلات علمی منتشر شده در جهان نمی باشد چرا که از طرفی مقرون به صرفه نیست و از طرف دیگر تمام مجلات نشر یافته در جهان از استانداردهای  ISI پیروی نکرده و از غنای علمی لازم برخوردار نیستند. ارزیابی مجلات علمی ISI به طور مستمر و مداوم هر دو هفته صورت می گیرد. ارزیابی کنندگان ISIدر حدود 2000عنوان جدید را سالانه مورد ارزیابی قرار داده و تنها 10تا 12% از مجلات علمی ارزیابی شده انتخاب می شوند. هر مجله علمی قبل از انتخاب شدن و فهرست شدن در ISIیکسری مراحل ارزیابی را پشت سر می گذارد. ازجمله عوامل مورد ارزیابی و رعایت استانداردهای بانک اطلاعاتی ISI ، کمیته علمی منتخب مجله، تنوع بین المللی مقالات چاپ شده در آن، نشر به موقع مجله و جایگاه نشرآن می باشد. لازم به ذکر است که هیچ یک از این عوامل به تنهایی مورد بررسی و ارزیابی قرار نمی گیرد بلکه با بررسی مجموع عوامل یک امتیاز کلی داده خواهد شد. از جمله مواردی که در ارزیابی مجله مورد توجه قرار دارد این است که عنوان مقالات، چکیده و کلمات کلیدی باید به زبان انگلیسی باشد همچنین توصیه می شود که منابع نیز به زبان انگلیسی نوشته شوند. اگر چه اطلاعات علمی مهم به تمامی زبانها به چاپ می رسد اما موارد ذکر شده باید به زبان انگلیسی باشد تا تحت داوری و ارزیابی ISI قرار گیرد زیرا ارزیابی کنندگان مجلات علمی در ISIنمی توانند عناوین و منابع بکاررفته در مقالات را به زبان انگلیسی ترجمه کنند. داوری علمی و تخصصی مقالات چاپ شده در مجله توسط داوران نام آشنای علمی از جمله عمده ترین موارد مورد توجه ارزیابی کنندگان می باشد که گویای اعتبار و غنای علمی مجله است. در این  نوشتار عوامل کیفی و کمی و شرایط لازم برای فهرست شدن یک مجله علمی در بانک اطلاعات ISI برشمرده می شود.

چهار فایل مفید برای کسانی که مقاله می نویسند

فایل های زیر از طریق سایت دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه امیرکبیر قابل دسترسی است:

۱- مجلات با ضریب تاثیر آنها - سال ۲۰۰۴

فایل با WinRAR زیپ شده و حجم آن ۴۵۲ کیلوبایت است که پس از باز شدن٬ حجم آن به ۱۲۵۵ کیلوبایت می رسد. در این فایل جمعا ۵۹۶۸ مجله با عنوان اختصاری و کامل آنها٬ ضریب تاثیر و‌ تعداد مراجعات به هریک از آنها٬ تعداد مقالات و شابک آنها ذکر شده است.

۲- مجلات با ضریب ضریب تاثیر آنها - سال ۲۰۰۵

همه موارد فایل قبلی٬ در این فایل نیز عمل شده است. تعداد مجلات ۶۰۹۰ مورد است. حجم فایل فشرده ۸۳۳ کیلوبایت است که پس از بازشدن٬ حجم آن به ۲۳۷۶ کیلوبایت می رسد.

۳- مجلات Elsevier - سال ۲۰۰۷

تعداد ۲۰۰۵ مجله که در سال ۲۰۰۷ منتشر می شود٬ با تعداد جلد و قیمت آنها٬ به تفکیک رشته علمی.

فایل فشرده ۶۳۸ کیلوبایت و فایل باز شده ۲۶۵۴ کیلوبایت است.

ضمنا در میان این مجلات٬ یک مورد (Computer Science Review) چاپ آکسفورد٬ در سال ۲۰۰۷ رایگان است.

۴- شیوه نامه مجله امیرکبیر: روش و چگونگی تهیه مقالات برای مجله علمی و پژوهشی امیرکبیر

فایل Word در ۷ صفحه به حجم ۱۹۶ کیلو بایت

در این شیوه نامه٬ اگر در هر قسمت (عنوان٬ نام مولف٬ چکیده٬‌ کلمات کلیدی٬ خلاصه لاتین٬ مقدمه٬ متن٬ نتیجه٬‌ مراجع) مقاله خود را بنویسید٬ به فرمت موردنظر آن قسمت در می آید و اندازه و نوع فونت آن مناسب همان قسمت می شود. در این شیوه نامه٬‌ برخی از قواعد نوشتاری٬ علامت گذاری٬ شماره گذاری و ... نیز نوشته شده است.

یک اشاره، یک پیشنهاد

اشاره‌ام به سخنان مهندس فتاح وزیر نیرو در مراسم تودیع دکتر وارسته‌پور و معارفه دکتر افضلیان است که فرمودند، به گذشته نگاه انتقاد آمیز داشته‌ باشیم.
این حرف جدیدی نیست. سخنی است که از زمان امام علی‌(ع) تاکنون به شیوه‌های مختلف بیان شده تا جایی که در سال‌های اخیر، در علم جدید مدیریت هم به عنوان« کایزن» مطرح شده است.
حضرت می‌فرماید:
کسی که دو روزش مساوی باشد مغبون است و کسی که دومین روزش بدتر از روز اولش باشد، ملعون است.»
این سخنی است که هیچ‌وقت کهنه نمی‌شود و هرکس که نمی‌خواهد به این دو صفت منتسب باشد، باید به آنچه که در گذشته انجام داده راضی نشود و برای « بهبود مستمر» آن بکوشد.
و اما گذشته، به رژیم گذشته، دولت گذشته و مدیرگذشته محدود نمی‌شود بلکه گذشته، همانگونه که امام علی (ع) فرمودند، دیروز هر فرد است.
از این سخن به سادگی عبور نکنید و دوباره و چند باره آن را مرور کنید و آن را برای خودتان تفسیر کنید. برای ما هم بفرستید تا هم خودمان استفاده کنیم و هم دیگران از آن بهره‌مند شوند.
و اما پیشنهاد: با بهره‌گیری از فرمایش پیامبر اکرم که فرمود: «بهترین دوست من کسی است که عیب مرا به من هدیه کند» پیشنهاد می‌کنم، روز تولدتان از دوستان و آشنایان بخواهید به جای زیورآلات و لوازم خانه و گل و چیزهای دیگر، عیب یا عیوب شما را برایتان هدیه بیاورند.
برای این کار، در روز تولد خودتان یک‌ مهمانی ترتیب بدهید و پیش‌ از آن، صندوقی تهیه کنید و روی صندوق فرمایش حضرت رسول(ص) را درج کنید و از دوستان بخواهید عیب‌های شما را روی کاغذ بنویسند و به هنگام ملاقات با شما، درون صندوق بیندازند (مدیران می‌توانند سالروز مدیریت خود را به این کار اختصاص بدهند). بعد از مهمانی، آنها را به دقت بررسی کنید. با خواندن عیب‌های خودتان آشفته نشوید. لبخند بزنید. از نویسنده که در واقع او را نمی‌شناسید، در دلتان تشکر کنید و بابت این هدیه برایش دعا کنید.
ممکن است در نگاه اول کاری عجیب به نظر برسد اما آیا این نوعی نگاه انتقاد‌آمیز به گذشته خود ما نیست؟

غلامرضا علی اکبری